Số liệu thống kê cho thấy, năm nay, diện tích nuôi tôm tăng gần 50% nên số lượng tôm giống tăng gần 70% so năm 2013; Để đáp ứng được nhu cầu con giống, nguồn tôm bố mẹ trong nước cần trú trọng chủ động hơn.
Gần 50% giống không được kiểm tra
Tổng cục Thủy sản cho biết, công tác quản lý và tình hình sản xuất tôm giống năm nay, bên cạnh những mặt làm được, nhìn chung chất lượng nguồn tôm giống, tỷ lệ tôm giống qua kiểm dịch chưa cao, tôm sú bố mẹ gần như phụ thuộc hoàn toàn vào khai thác tự nhiên nên chất lượng không đồng đều. Tôm thẻ chân trắng (TTCT) bố mẹ hiện nay hoàn toàn phụ thuộc nguồn tôm nhập khẩu. Công tác quản lý nhà nước về tôm giống còn nhiều bất cập ngay từ khâu nhập khẩu tôm bố mẹ, có sự chênh lệch số liệu về số lô hàng và số lượng giống qua kiểm dịch và kiểm tra chất lượng, nhất là từ khi xóa bỏ việc cấp giấy phép nhập khẩu. Số lượng tôm bố mẹ nhập khẩu và số lần cho đẻ chưa được theo dõi chặt chẽ theo quy định.
Mặt khác, công tác quản lý nhà nước về chất lượng tôm giống chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế, do những quy định về trại sản xuất, kiểm dịch, thanh tra, quản lý kinh doanh tôm giống… còn lỏng lẻo. Số liệu tôm bố mẹ nhập khẩu được kiểm dịch của Cục Thú y cho thấy, có tổng số 284.000 TTCT bố mẹ và 670 tôm sú bố mẹ đã qua kiểm dịch. Tỷ lệ giống qua kiểm dịch có kiểm tra chất lượng đạt 50,6%; gần 50% số tôm bố mẹ không đăng ký kiểm tra chất lượng.
Năm 2014 có 670 tôm sú bố mẹ đã được Cục Thú y kiểm dịch - Ảnh: PTC
Hơn nữa, nguồn tôm đảm bảo chất lượng vào những thời gian cao điểm thả giống nuôi ở nhiều địa phương còn chưa đáp ứng đủ tại nhiều địa phương, dẫn đến hiện tượng còn một lượng giống tôm trôi nổi khó kiếm soát chất lượng. Việc kiểm tra chất lượng giống trước khi thả nuôi, sự chỉ đạo tuân thủ mùa vụ ở một số địa phương chưa triệt để. Nhiều trại giống chưa đảm bảo điều kiện sản xuất, tình trạng cơ sở cung ứng giống cỡ nhỏ không đạt tiêu chuẩn và không kiểm soát chất lượng. Công tác kiểm dịch nhiều nơi còn mang tính hình thức, kiểm tra bằng cảm quan không phát hiện được mầm bệnh trong con giống. Có nơi còn xảy ra tình trạng kiểm dịch, kiểm tra 2 lần gây khó khăn cho sản xuất.
Điển hình như tại Sóc Trăng, tuy là địa phương có sản lượng tôm và diện tích nuôi lớn trong cả nước, nhưng tình trạng lệ thuộc giống tôm từ các tỉnh nhập về trên 85%. Dự kiến năm tới, vùng nuôi tôm ở Sóc Trăng cần khoảng 25 tỷ con giống; người nuôi tôm phải hết sức thận trọng trong khâu chọn giống và chọn giống khi đã qua xét nghiệm.
Chủ động cho năm 2015
Theo nhận định của các nhà chuyên môn, nhu cầu con giống sẽ tiếp tục tăng trong năm 2015. Do đó, vấn đề tập trung nâng cao chất lượng giống tôm nước lợ là nhiệm vụ của ngành tôm. Trong đó, tiếp tục nghiên cứu chọn giống để chủ động nguồn tôm bố mẹ trong nước, hạ giá thành sản xuất là yếu tố quan trọng trong quá trình sản xuất. Công tác kiểm tra, truy xuất nguồn gốc TTCT bố mẹ tại nước xuất khẩu tôm bố mẹ vào Việt Nam nhằm đánh giá kiểm soát chất lượng, số lượng.
Về lâu dài, các địa phương cần triển khai quy hoạch vùng sản xuất giống tập trung, xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất, tăng cường quản lý về điều kiện sản xuất, kinh doanh giống thủy sản. Khắc phục, xử lý đối với các cơ sở chưa đủ điều kiện. Chính quyền cơ sở tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất.
Nhiều quan điểm cũng cho rằng có thể phát triển mô hình đồng quản lý trong sản xuất tôm giống. Triển khai thành lập thí điểm mô hình tổ hợp tác, chi hội sản xuất, kinh doanh tôm giống. Ngoài việc giúp nhau phát triển sản xuất, các tổ chức này còn tham gia giám sát, ngăn ngừa tình trạng gian lận thương mại trong sản xuất, kinh doanh tôm giống.
Tại Hội nghị tổng kết nuôi tôm nước lợ năm 2014, triển khai kế hoạch năm 2015, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát khẳng định: Việc quản lý con giống, cần chủ động phối hợp với các đơn vị nghiên cứu, các chuyên gia đầu ngành, các doanh nghiệp, tiếp cận khoa học kỹ thuật để nhân rộng nguồn tôm giống bố mẹ trong nước. Hạn chế phụ thuộc vào nguồn tôm giống từ nước ngoài. Ngoài ra, cần kiểm soát tốt chất lượng tôm giống, truy xuất được nguồn gốc, hạn chế dịch bệnh…
>> Năm 2014, cả nước có 1.624 cơ sở sản xuất giống tôm sú và 658 cơ sở sản xuất giống TTCT. Sản lượng giống sản xuất khoảng 115,8 tỷ con (TTCT 79,8 tỷ, tôm sú 36 tỷ con).
Theo Thủy sản Việt Nam