Thiếu tôm nguyên liệu để chế biến xuất khẩu lặp đi lặp lại hàng năm. Và thời điểm này luôn là gay gắt nhất, vụ thu hoạch tôm xong và vụ mới bắt đầu thả giống. Doanh nghiệp không dám ký thêm hợp đồng xuất khẩu, còn công nhân thiếu việc làm.
Giá cao, tôm thiếu
Tình trạng khan hiếm tôm nguyên liệu ngay tại các các tỉnh nuôi trọng điểm đang đẩy giá tôm nguyên liệu lên mức cao kỷ lục.Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩuThủy sản Cà Mau (CASEP), tôm sú loại 20 con/kg, 30 con/kg và 40 con/kg ứng giá 240.000đồng, 185.000 đồng và 125.000đồng. Đặc biệt năm nay, tôm thẻ chân trắng đang rất được giá, loại 60 con/kg giá 146.000đồng/kg, loại 70 con/kg giá 145.000đồng/kg, loại 80 con/kg giá 130.000đồng/kg.
Ông Lý Văn Thuận, Tổng thư ký CASEP, cho biết, trước đây, các doanh nghiệp nhập khẩu tôm thẻ chân trắng của Trung Quốc về chế biến thì nay họ đổ xô sang Việt Nam mua gom, gây áp lực thiếu nguyên liệu.
Các xí nghiệp chế biến tôm Minh Phú, Minh Phát, Minh Quý của Công ty CP Tập đoàn thủy sản Minh Phú (Cà Mau) hoạt động trên 50% công suất.Khu công nghiệp chế biến thủy sản Hòa Trung (Cái Nước, Cà Mau) hơn 10 doanh nghiệp chế biến thủy sản chỉ còn vài doanh nghiệp hoạt động, số còn lại ngưng hoạt động vì không mua được tôm nguyên liệu.
Các doanh nghiệp chế biến tôm đang thiếu nguyên liệu trầm trọng - Ảnh: An Đăng
Sở Công Thương Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng...thống kê, giá tôm nguyên liệu lên cao nhất từ trước đến nay, tăng 40.000 - 50.000đồng/kg. Các xí nghiệp chế biến tôm xuất khẩu hoạt động tối đa trên 50%, số còn lại dưới 30% hoặc đóng cửa vì thiếu tiền mua tôm nguyên liệu.
Hậu quả phát triển “nóng”
Mấy năm qua, các xí nghiệp chế biến thủy sản phát triển quá nhanh, không gắn với vùng nuôi tôm nguyên liệu đã dẫn đến cầu vượt cung. Sản lượng tôm bình quân chỉ đáp ứng 40% nhu cầu chế biến, chưa kể dịch bệnh tôm nuôi xảy ra và thời điểm chuyển tiếp giữa 2 vụ nuôi, ông Lý Văn Thuận cho biết.
Tại Cà Mau, tỉnh có diện tích nuôi tôm lớn nhất nước, với khoảng 230.000 ha, đã xây dựng 34 xí nghiệp chế biến của 31 doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản, tổng công suất là 190.000 tấn/năm nhưng sản lượng tôm nguyên liệu đáp ứng chỉ khoảng 40%. Tương tư Bạc Liêu có 17 xí nghiệp chế biến thủy sản, công suất thiết kế 70.000 tấn thành phẩm/năm nhưng sản lượng tôm nguyên liệu khoảng 100.000 tấn/năm.
Theo ông Châu Công Bằng, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Cà Mau, Bộ NN&PTNT đã cảnh báo, hạn chế đầu tư mới cơ sở chế biến đông lạnh, chỉ đầu tư nâng cấp nhà xưởng, đổi mới dây chuyền thiết bị đối với các nhà máy hiện có đã lạc hậu để sản xuất sản phẩm giá trị gia tăng giai đoạn 2011-2015. “Chế biến thủy sản phải sử dụng công suất thiết bị đạt 85%, tỷ trọng sản phẩm giá trị gia tăng đạt 50- 60 %, giá trị xuất khẩu cao mà ít tốn nguyên liệu”, ông Bằng cho biết thêm.
>> Từ nhiều năm nay, vùng nuôi tôm nguyên liệu các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng... vẫn trung thành với nuôi quảng canh “ăn ít no dai” nên sản lượng không tăng. Mô hình nuôi tôm công nghiệp tại đây vấp phải dịch bệnh, tôm chết, rủi ro cao nên nhiều người dân quay lại phương pháp nuôi tôm truyền thống.
Thủy sản Việt nam