Đã lâu rồi con tôm mới lại trúng mùa được giá, thậm chí giá rất cao, nhưng đằng sau câu chuyện tăng giá này lại có nhiều vấn đề đáng phải bàn.
Tôm sú loại 20 con/kg giá khoảng 300.000 đồng/kg, loại 40 con/kg giá 180.000 đồng/kg. Tôm thẻ chân trắng loại 40 con/kg giá 185.000 đồng/kg, 70 con/kg giá 139.000 - 145.000 đồng/kg. Mức giá kỷ lục từ trước đến nay, dù nó được đẩy lên bởi thương lái Trung Quốc.
Nhiều chủ hộ nuôi tôm cho biết, có nằm mơ họ cũng không ngờ giá tôm cao ngất ngưởng ngay vụ chính. Đã thế, thương lái mua tôm lại rất dễ tính, không kén chọn như mọi khi. Mừng là vậy, nhưng người nuôi chưa thể yên tâm sản xuất vụ mới, họ còn băn khoăn: “Liệu mức giá này có tiếp diễn hay chỉ bột phát, có tính thời điểm?”; “Đầu tư sản xuất thêm rồi liệu sản phẩm có bị dư thừa, ép giá trở lại?”. Bởi sản phẩm họ làm ra không được “đỡ đầu”, khi doanh nghiệp chỉ quan tâm số lượng và chạy theo thị trường?
Hiện giá tôm nguyên liệu được thương lái thu mua ở mức cao - Ảnh: Phan Thanh Cường
Và trong thời điểm này, doanh nghiệp chế biến trong nước không chia sẻ mà lại “la” rằng thiếu nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu, họ tìm mọi cách thu gom (kể cả đẩy giá lên cao). Một câu hỏi đặt ra: “Vì sao đến thời điểm này doanh nghiệp mới mua tôm với giá cao, còn trước đó thì luôn ép giá người nuôi?”.
Bởi từ trước đến nay, người nuôi dù được đánh giá là nhân tố quan trọng trong chuỗi giá trị, nhưng dường như họ không nằm trong “liên kết” lợi nhuận với doanh nghiệp. Không ít người bức xúc: “Nuôi tôm được ví như đánh bạc và là canh bạc mưu sinh của nông dân, khi mà tất cả tài sản, công sức và cả số phận gia đình đều được đem ra đặt cược. Thế nhưng khi họ bị thiệt hại thì chẳng mấy khi được hỗ trợ, giúp đỡ, và có lúc chỉ như chiếu lệ. Mấy năm vừa qua người nuôi tôm lao đao, khốn khổ vì tôm chết, dịch bệnh, thì có mấy doanh nghiệp chia sẻ gánh nặng ấy? Nhưng đến lúc được mùa, doanh nghiệp lại kì kèo, ép giá. Vậy, người nuôi tôm lấy niềm tin ở đâu để dựa vào doanh nghiệp?
Không chỉ vậy, ngay trong thời điểm giá tôm lên cao, nhân viên của nhiều đơn vị đã “cất công” đến tận hộ nuôi quảng bá, giới thiệu quy trình nuôi của mình; cùng đó là việc cung cấp thuốc, hóa chất. Chất lượng và hiệu quả những quy trình này chưa ai có thể khẳng định, nhưng thực trạng là nhiều người nuôi ồ ạt thả, trong khi dịch bệnh chưa hoàn toàn ngắt…
“Vua tôm” Bạc Liêu Võ Hồng Ngoãn chia sẻ, nhiều hộ nghèo đã vay ngân hàng hàng trăm triệu đồng để đào hồ nuôi tôm. Nếu tôm bị dịch bệnh hoặc thương lái Trung Quốc dừng mua thì họ lại nợ nần chồng chất. Do đó, người nuôi không nên nóng vội, thấy giá cao mà thả tràn lan; cần thăm dò tình hình nuôi, thả nuôi kết hợp, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, tuân thủ quy trình nuôi đã được khuyến cáo... Các ngành chức năng cần nghiên cứu, hoạch định cơ chế chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và nông dân, đẩy mạnh chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, các biện pháp kiểm soát đầu vào, nhằm đảm bảo hoạt động nuôi tôm đạt hiệu quả, bền vững.
Đồng thời, để tạo được ổn định trong sản xuất, cung - cầu hợp lý, các doanh nghiệp phải thu hẹp khoảng cách với nông dân, bắt tay hợp tác với nông dân trong việc đầu tư hạ tầng vùng nguyên liệu, bao tiêu sản phẩm với giá hợp lý.
>> Nhiều chuyên gia ngành thủy sản cảnh báo, người nuôi tôm vẫn cần phải cẩn trọng khi thả nuôi vụ mới, để tránh thiệt hại về dịch bệnh và đặc biệt đảm bảo chất lượng sản phẩm, bởi không thể biết trước được thương lái còn dễ tính và “quên” kiểm tra dư lượng kháng sinh như hiện nay hay không.
Thủy sản Việt Nam