Tăng đề kháng cho tôm bằng lòng đỏ trứng

Các kháng thể lòng đỏ trứng (IgY) mang hoạt tính như các chất điều biến miễn dịch bảo vệ tôm trước những tác nhân lây nhiễm bệnh vi khuẩn. IgY đã được Hàn Quốc điều chế thành sản phẩm nhưng vẫn đang trong quá trình thử nghiệm.

Từ cuối thập niên 80, kháng thể IgY đã được ứng dụng phổ biến trong chẩn và chữa bệnh ở người và thuốc thú y. Người ta còn sử dụng IgY để phòng ngừa và chữa các dịch bệnh thủy sản do Vibrio, Edwardsiellosis và bệnh đỏ miệng hoặc hội chứng đốm trắng (WSSV) trên tôm. Công ty Adbiotech của Hàn Quốc đã thương mại hóa công nghệ IgY và tạo ra sản phẩm “Ig Guard A” để bảo vệ sức khỏe của tôm. Sản phẩm này đã được chứng minh công dụng lên tăng trưởng, khả năng phòng ngừa dịch bệnh của tôm (dịch EMS/AHPND hoặc WSSV) tại Trung Quốc, Việt Nam và Thái Lan.

Kích hoạt miễn dịch của tôm

Phản ứng chống lại một mầm bệnh của tôm phụ thuộc vào khả năng miễn dịch; tôm không thể tự sản xuất globulin miễn dịch nên phải dựa vào miễn dịch tự nhiên (Roch, 1999). Quá trình miễn dịch bắt đầu từ việc nhận dạng cơ quan bị tấn công; quy trình này được thực hiện bởi các tế bào máu (haemocyte) thông qua những phân tử có thể phân biệt được các cấu trúc trong vách tế bào của mầm bệnh (Lin et al., 2006). Khi sự xâm nhập của mầm bệnh bị phát hiện, các tế bào máu được kích hoạt. Hàng loạt các cơ quan sau đó sẽ tham gia quá trình kiểm soát hoặc loại bỏ các vi khuẩn lạ xâm nhập vào hệ thống. Ig Guard A hỗ trợ quá trình này bằng cách tăng số lượng haemocyte, lysozyme và phenoloxidase.

Theo các kết quả thử nghiệm của Adbiotech, so nhóm đối chứng, các kháng thể IgY đã chi phối và tăng cường giải phóng prophenoloxidase (proPO), lysozyme (LSZ) và pancreaticendocrine neoplasm dẫn tới miễn dịch đáp ứng. So sánh với nhóm đối chứng âm, các bạch cầu đơn nhân (HCs) bổ sung kháng thể IgY tham gia vào cơ chế thực bào (phagocytosis) - một quy trình quan trọng để loại bỏ các vi sinh vật ra khỏi cơ thể.

Cơ chế thực bào (Phagocytosis) là một quá trình bảo vệ tế bào chính của tôm chống lại vi khuẩn, virus và nấm. Cơ chế này bao gồm quá trình nhận dạng, tấn công, tiêu hóa và giết chết mầm bệnh rồi loại bỏ chúng khỏi cơ thể. Ig Guard A đã làm tăng hơn 50% hoạt tính phagocytosis so nhóm đối chứng sau khi thử thách dịch bệnh. Lysozyme giết chết vi khuẩn chủ yếu nhờ vào sự thủy phân của liên kết glycosidic â-1,4 giữa N-acetylglucosamine trong tế bào peptidoglycan và axit N-acetylmuramic, từ đó làm giảm dần vi khuẩn gram âm và gram dương gồm cả Vibrio spp.

Ig Guard A đã tăng hơn 200% hàm lượng lysozyme (hình 4) trong huyết tương (haemolymph) của tôm trước và sau khi thử thách với V.parahaemolyticus. Chứng tỏ kháng thể IgY có thể là phụ gia thức ăn mang công dụng kháng khuẩn và thay thế kháng sinh. Ngoài ra, kháng thể IgY đã được chứng minh công dụng cải thiện hoạt tính của enzyme phenoloxidase (PO) cao hơn nhóm đối chứng âm gần 16% (hình 5). Enzyme PO là thành phần chính của hệ miễn dịch của tôm và thúc đẩy quá trình tổng hợp melanin.

Superoxide dismutase (SOD) là một trong những cơ chế bảo vệ chính để chống lại stress ôxy hóa gây ra bởi ô nhiễm, dịch bệnh, tình trạng thiếu ôxy, nhiệt độ… Ig Guard đã được chứng minh có tác dụng làm tăng hàm lượng SOD trong huyết tương haemolymph.

Kháng khuẩn của serum

Sau nghiệm thức dinh dưỡng với Ig Guard A trong 30 ngày, serum được thu lại từ mỗi mẫu tôm và pha loãng với muối Nacl 2,6% theo tỷ lệ 1:2, 1:4, 1:16 và 1:32. Mỗi dung dịch serum (0,5 ml) được cấy vi khuẩn V.harveyi trong 3 giờ theo nhiệt độ phòng. Trước khi cấy vi khuẩn, khả năng kháng khuẩn của nhóm nghiệm thức IgY đã tăng 4 lần và duy trì mức cao hơn 2 lần sau khi cấy vi khuẩn. Rõ ràng, Ig Guard A đã tăng khả năng kháng khuẩn trong serum của tôm thông qua sự tăng cường các peptide kháng khuẩn trong serum.

Trong một thử nghiệm khác, 0,5% Ig Guard A được bổ sung vào 1 tấn thức ăn cho tôm thẻ nuôi trong điều kiện thách thức vi khuẩn Vibrio gây bệnh EMS thì thấy khả năng chống lại vi khuẩn mang mầm bệnh được cải thiện đáng kể. Kết quả tương tự khi được thử nghiệm trên nhóm tôm phơi nhiễm WSSV.

Lợi ích cho nông dân

Trong các thử nghiệm in vivo tại Việt Nam, Thái Lan, Trung Quốc, tăng trọng của tôm đã tăng 35 - 62% so nhóm đối chứng. Bổ sung Ig Guard A vào thức ăn giúp nâng cao tỷ lệ sống trên tôm. Trong các thử nghiệm thực địa tại Thái Lan, V.parahaemolyticus được tìm thấy trong ruột và gan tụy tôm ở nhóm đối chứng tại ngày nuôi 30 và 90; trong khi đó không phát hiện thấy vi khuẩn này ở nhóm nghiệm thức iGY (bảng 1). Các thử nghiệm tại Việt Nam cũng cho kết quả tương tự.

Ig Guard A mang hoạt tính điều biến miễn dịch hoặc tăng cường miễn dịch nhờ tăng số lượng các tế bào haemocyte, phenoloxidase và lysozye để bảo vệ tôm trước dịch bệnh vi khuẩn, đặc biệt là EMS/AHPND và WSSV. Ngoài ra, sản phẩm này còn làm giảm stress do tăng hoạt tính kháng ôxy hóa như SOD. Với tính năng kép như một chất điều chỉnh miễn dịch và chất thay thể kháng sinh ngăn chặn dịch bệnh trên tôm, người nuôi sẽ bớt nỗi lo dịch bệnh ám ảnh như EMS hay WSSV.

Dũng Nguyên (Theo International Aquaculture)

Nguồn: Con tôm