Từ đầu năm tới nay, bất chấp sự trồi sụt thất thường của các mặt hàng nông sản XK, thủy sản vẫn dẫn đầu, tăng trưởng đều đặn. Tuy nhiên, cũng chỉ trong vòng vài tháng, mặt hàng thủy sản XK chủ lực là tôm lại liên tiếp bị một số thị trường NK lớn cảnh báo về sản phẩm chứa dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép. Thực tế này đang khiến các DN cũng như cơ quan quản lý nhiều lo hơn mừng.
Tăng trưởng liên tục
Theo thống kê của Bộ NN&PTNT: Giá trị XK thủy sản tháng 4 ước đạt 606 triệu USD, đưa giá trị XK 4 tháng đầu năm đạt 2,2 tỷ USD, tăng 31,2% so với cùng kỳ năm 2013. Hoa Kỳ vẫn duy trì là thị trường NK hàng đầu của thủy sản Việt Nam, chiếm 24,59% tổng giá trị XK. XK thủy sản sang thị trường này ba tháng đầu năm đạt 397,49 triệu USD, tăng 85% so với cùng kỳ năm 2013. Trong quý I-2014, XK thủy sản sang hầu hết các thị trường tiêu thụ lớn đều tăng mạnh như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc với mức tăng tương ứng đạt 19%, 56,1% và 16,6%.
Cũng theo Bộ NN&PTNT: 4 tháng đầu năm, hoạt động khai thác, nuôi trồng thủy sản trong nước có khá nhiều thuận lợi. Sản lượng (SL) khai thác đạt 917 nghìn tấn, tăng 5,2 % so với cùng kỳ năm trước. Tại một số địa phương, SL khai thác đều đạt khá. Cụ thể như, Cà Mau 160.000 tấn; Bà rịa Vũng Tàu 91.132 tấn; Bình Định 51.102 tấn; Bến Tre: 40.987 tấn; Bạc Liêu 39.655 tấn; Thanh Hóa: 29.070 tấn…
Tính tới hết tháng 4, SL nuôi trồng thủy sản trên cả nước ước đạt 689 nghìn tấn, tăng 0,2% so với cùng kì năm trước.
Đáng chú ý hơn cả, hai mặt hàng thủy sản chủ lực là cá tra và tôm đều đón nhận những tín hiệu tích cực. Đối với tôm sú, theo báo cáo của các Sở NN&PTNT thuộc ĐBSCL, hầu hết SL tôm sú 4 tháng đầu năm của các tỉnh đều tăng so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể như Bến Tre: SL 3.500 tấn (tăng 94%); Trà Vinh: SL 435 tấn (tăng 76%), Kiên Giang: SL 3.374 tấn (tăng 13,1%); Cà Mau: SL 34.500 tấn (tăng 12,3%).
SL cá tra của các tỉnh ĐBSCL 4 tháng đầu năm cũng đạt 243 nghìn tấn. Theo báo cáo của Sở NN&PTNT Bến Tre, Vĩnh Long, thời gian này cá tra phát triển khá tốt, các cơ sở nuôi đang tiếp tục thả giống. Do giá thu mua cá tra nguyên liệu trong tháng tăng nhẹ, dao động từ 24.500-25.500 đồng/kg, người nuôi bắt đầu có lãi. Với giá như trên, người nuôi có lãi từ 2.000-3.000 đồng/kg.
Lo ngại cảnh báo
Bên cạnh những tín hiệu khả quan từ kim ngạch XK và hoạt động nuôi trồng, khai thác, từ đầu năm tới nay, tình trạng mặt hàng thủy sản XK chủ lực là tôm liên tục bị các thị trường lớn như Nhật Bản, EU cảnh báo vì phát hiện dư lượng Oxytetracycline vượt mức giới hạn cho phép lại khiến nhiều DN XK cũng như các nhà quản lý đau đầu. Chỉ chưa đầy 4 tháng đầu năm 2014, đã có tới 11 lô hàng tôm nuôi XK vào hai thị trường trên bị cảnh báo.
Theo Cục Quản lý Chất lượng Nông Lâm sản và Thủy sản (Nafiqad), mặc dù Oxytetracycline là kháng sinh được phép sử dụng trong nuôi trồng thuỷ sản, nhưng việc tôm nuôi của Việt Nam bị cảnh báo Oxytetracycline ở cả hai thị trường XK lớn của Việt Nam cho thấy có tình trạng lạm dụng Oxytetracycline trong quá trình nuôi và không tuân thủ việc ngừng sử dụng thuốc trước khi thu hoạch theo quy định.
Ông Nguyễn Như Tiệp – Cục trưởng Nafiqad khẳng định: Trên thực tế, những chất kháng sinh như Oxytetracycline không có tác dụng chữa bệnh. Nhiều người nuôi tôm vì nghe theo lời quảng cáo của những kẻ bán thuốc giả, thuốc thú y kém chất lượng nên đã sử dụng thuốc có chứa chất này, không những không chữa khỏi bệnh cho tôm mà còn vô tình khiến sản phẩm XK chứa hàm lượng kháng sinh vượt mức cho phép.
Liên quan tới vấn đề này, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám cho biết, những năm gần đây, năm nào tôm Việt XK cũng bị cảnh báo về dư lượng kháng sinh vượt mức cho phép, gần đây nhất là chất Oxytetracycline. Điều này do kiểm soát chất lượng thức ăn trong nuôi trồng thủy sản chưa đảm bảo cũng như quy trình áp dụng các chất này trong nuôi trồng chưa tốt. Oxytetracycline không phải là chất cấm mà được phép sử dụng, điều quan trọng là phải chú ý ngưỡng cho phép theo đúng quy định.
“Vướng mắc lớn hiện nay là, một số thị trường NK đang đưa ra những quy định mức tồn dư kháng sinh trong sản phẩm thủy sản NK quá thấp so với quy định chung của nhiều thị trường, tạo nên rào cản kỹ thuật nhằm ngăn chặn hoặc hạn chế việc XK thủy sản của các nước khác vào nội địa. Điều này gây rất nhiều bất lợi cho ngành thủy sản Việt Nam. Việt Nam sẽ kiên quyết đấu tranh, làm rõ cơ sở nào mà thị trường NK lại đưa ra hàm lượng như vậy”, Thứ trưởng Vũ Văn Tám khẳng định.
Nhằm kiểm soát tốt hơn tình trạng nuôi trồng thủy sản trong nước, hạn chế thấp nhất mức độ bị cảnh báo đối với các lô hàng thủy sản XK nói chung, tôm XK nói riêng, Bộ NN&PTNT sẽ đẩy mạnh công tác hướng dẫn cho bà con nông dân quy trình sử dụng các chất kháng sinh đúng cách, không làm ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm khi thu hoạch. Bộ cũng đang chỉ đạo nghiên cứu các chất kháng sinh thay thế, vừa phòng bệnh cho thủy sản, vừa đảm bảo độ an toàn thực phẩm theo đúng quy định của các thị trường NK.
Báo Hải Quan